नारायण नारायणबली विधी

         नारायणबली आणि नागबली हे दोन धार्मिक विधी काही इच्छा पूर्ततेसाठी केले जातात म्हणून ह्या तिघांना काम्य विधी म्हणतात..

1. अपत्य प्राप्तीसाठी.
2. पिशाच्चांच्या त्रासापासून सुटका करण्यासाठी
3. शाप दर्शविणारी स्वप्ने
4. मनुष्याचे सर्प जातीशी विशेषत: नागजातीशी संबंध

अपत्य प्राप्तीसाठी

    एखाद्या दांपत्याला अपत्य होत नसेल तर त्या दांपत्याला दुर्देवी मानले जाते. समाजातील माणसे अपत्यहिन व्यक्तींचे भल्या पहाटे मुख पहाण्याचे टाळतात म्हणून प्रत्येक दांपत्याची एकच इच्छा असते की त्यांचे एक तरी मुल वा अपत्य असावे. अपत्याशिवाय कौटुंबिक जीवनही अर्धवट वाटते. मुलांसाठी प्रेम, वात्सल्य ह्या भावना नैसर्गिक आहेत आणि ह्या भावनांची पुर्तता न झाल्यास मनुष्य दु:खी होतो. एक वेळ गरिबी परवडते. आर्थिक सुबत्ता नसली तरी चालते पसंतु अपत्य सुख मात्र प्रत्येक दांपत्याला हवहवेसे वाटते. आजच्या आधुनिक युगात अपत्य प्राप्तीसाठी टेस्टटयुब पध्दतीचा उपयोग केला जातो. दांपत्य कर्ज काढून, परवडत नसले तरी आधुनिक उपाययोजना करवून घेतात. परंतु विविध प्रयत्नानीही सकारात्मक परिणाम मिळत नाहीत तेव्हा निराशेनेच अशी मंडळी फलज्योतिषाकडे धाव घेतात. फलज्योतिषी वैद्यकिय उपायांच्या, अपयशाचा अभ्यास करतात. दांपत्याच्या वैवाहिक विषयी जीवनात दोष नसतील तरच फलज्योतिषही त्यांच्या प्रश्नांची उत्तरे दे‌ऊ शकतात. कारण रोग असला तर त्याचा उपायही सापडतोच हा नियम लक्षात ठे‌ऊन आमच्या पुर्वजांनी ज्योतिषशास्त्रात उपाय नमूद केलेले आहेत. त्यामुळे अपत्यहीनांच्या समस्या सुटू शकतात. प्रथम फलज्योतिषी पती पत्निच्या जन्मकुंडलीचा सखोल अभ्यास करतात की अपत्य प्राप्तीची संभावना आहे की नाही. नंतर अपत्य प्राप्ती का होत नाही याचे नेमके कारण शोधुन काढण्याचा ते प्रयत्न करतात. त्या कारणांमध्ये पुढील काही महत्वाची कारणे आहेत.

1. पुर्वजन्माचा शाप
2. पिशाच्याच्या त्रासातून मुक्ति
3. निर्वेश योग इत्यादी (निपुत्रिक योग)

         ज्यावेळी त्यांचा पक्का निर्णय होतो त्यावेळी ते नारायणबली-नागबली ह्या विधीची विधिवत पूजा करण्याचा सल्ला देतात. ह्यानंतर हा विधी व्यवस्थितपणे पार पाडला की अपत्य प्राप्तीची विधी पार पाडणार्‍या दांपत्याला संधी मिळते असा अनुभव अनेक दांपत्यांना आलेला आहे. म्हणून दांपत्याच्या जन्मकुंडलीचे अभ्यास परिक्षण आवश्यक आहे. त्यानंतर दोघांचीही वैद्यकीय तपासणी कुशल डॉक्टरांकडून करणेही आवश्यक आहे. वैद्यकीय तपासणीला नारायण-नागबली ह्या धार्मिक विधीचाही व्यवस्थित जोड मिळाला तर दांपत्याला अपत्य प्राप्ती झाल्याशिवाय राहाणार नाही. नशिबाला प्रयत्नांची जोड तर हवीच.

अपत्यांचे महत्व

         मानवाचा गृहस्थाश्रम संततीशिवाय सफल होत नाही. तो गृहस्थाश्रमातील सौख्याचा ठेवा 'कुलदिपकपुंज' मानला जातो. म्हणूनच महाकवी भवभूतीने म्हटले आहे की,

अंत:करण तत्त्वस्य दंपतया: स्नेहसंस्त्रवात ।
आनंदग्रंथ्री रेकीयं अपत्यमिती पठयते ॥
यस्य वै मृत्युकाले तु व्युच्छिन्ना संततिर्भवेतू !
स वसेन्नरके नित्य पंकंमग्ना करीयता !!

         ऐहिक सुख व पारलौकिक गति ह्या दोन्ही अपत्यलाभानेच मिळतात. या लोकी नानाविध दु:खांनी मनुष्य पोळला जातो. ज्यावेळी शरीरातील दोष हे कारण नसतांनाही संतती प्राप्त होत नाही. अजिबात संतती नसणे, पुत्र नसणे, जिवीत संततीस आरोग्य नसणे, शरीरास कायम रोग पीडा असणे, योगक्षेम व्यस्थित न चालणे, यांस अदृष्ट कारण परंपरा असलीच पाहिजे याचा विचार त्यांनी प्रथम करून ती प्रथम नमूद केली आहेत.

1. पुर्वजन्मी केलेले विशिष्ट कृत्य (द्रव्यापहरणदि)
2. या जन्मी केलेल विशिष्ट कृत्य
3. वामकर्मी अभिचार विशिष्ट कृत्य
4. पित्तर, आप्त वा इतर संबंधित यास गति नसणे
5. प्रेत लोकांतील पैशाचिकादिकाची पीडा असणे
6. नागवध करणे

         दुसर्‍यांचे धन लुबाडणे होय किंवा वारसा हक्काने धन मिळणे, दुसर्‍याचे धन घेतले म्हणजे सर्व झाले असे नव्हे. जसे दुसर्‍यांचे धन घेतले आहे ती व्यक्ती जर हयात नसेल तसेच ती व्यक्ती निपुत्रीक असेल तर त्या व्यक्तीचे श्राध्द करणे हे आपले प्रथम कर्तव्य आहे. त्या व्यक्तीचा श्राध्द लोप होत असेल तर वरील कारणांपैकी दिलेल्या पीडा ही उत्पन्न हो‌ऊ शकतात.

         ह्या सहा कारणांनी विशेष करून अनपत्यादि दु:खे प्राप्म होतात असे त्यांस आढळून आले. आता वरील कारणांचा खुलासेवार विचार करू. पित्तरास गति नसणे म्हणजे सृष्टीक्रमाप्रमाणे त्यास पितृलोक न मिळणे म्हणजे तृप्ति नसणे यामध्ये पुष्कळ गोष्टी अंतर्भूत आहेत. शास्त्रकारांनी असे ठरविले आहे की, ज्ञानराज्याचे संचालक ऋषी आहेत व अधिभूत अधिभौतिक स्थल राज्याचे संचालक देवतागण आहेत व अधिभूत अधिभौतिक स्थल राज्याचे संचालक नित्य पित्तर आहेत.
         अर्थात पितरांचे तृप्तीने ऐहीक सुखाचा लाभ होतो. त्यांची तृप्ती म्हणजे त्यांना उद्देशुन श्राध्द करणे. आता श्राध्द म्हणजे काय याचाही विचार क्रम प्राप्तच आहे. श्राध्द या शब्दात श्रध्दा हा मुख्य शब्द आहे. आपला जन्म ज्या कुलात झालेला असतो त्या कुलातील तसेच मातामहादि कुलातील मृत पुर्वजांच्या (प्रेत व पित्तर) तृप्ती करिता तसेच त्यांच्या तृप्तीने लाभणारी सत्‌ संतती व चिरसंपत्ती याकरिता तिलदंभदिकांनी सविधी दिलेल्या अन्नोदकरुप पितृयज्ञाला श्राध्द असे म्हणतात. श्राध्द शिवाय़ कितीही पवित्र व कितीही मृल्यवान पदार्थ पित्तर ग्रहण करू शकत नाहीत श्रध्दापूर्वक असूनही विना मंत्राने दिलेले अन्नोदक पित्तरांना मिळत नाही असे स्कंद पुराण माहेश्वर खंड, कुमारीकाखंड अध्याय ३५/३६ यामध्ये सांगितलेले आहेत. हे पित्तर कमोधिन नाहीत या नित्य पित्तरांचे २१ गण आहेत ते श्राध्द भाग पोहोचविण्याचे काम करतात. श्राध्दादि पितृकार्य करणारा निरोगी, दिर्घायु, सुपुत्रवान, श्रीमान धनोपार्जक असा होतो व परलोकी त्यांस तृप्ती मिळते. म्हणूनच साधन सोडून साध्याची प्राप्ती कशी होणार?

आयु प्रजा धनं विद्या मोक्ष सुखानिच !
प्रयच्छन्ति यथाराज्य नृणां प्रीता: पितामहा: !

         पितृ शापाने संततिविच्छेद होतो. योग्य बांधवांशीही वैर उत्पन्न होते. पशु, द्रव्य यांचा विनाश होतो. मनुष्य व्यसनसधीन होतो अशी दु:खे निर्माण होतात. कुटुंबातील लोक धर्मभ्रष्ट प नितीभ्रष्ट होतात. थोडक्यात म्हणजे घराची काळच नष्ट होते म्हणून या दु:खाच्या नाशा करिता शास्त्रकारांनी उपाय योजना केली आहे की पितरांचे उद्देशाने पवित्र स्थळी, योग्य काळी सत्पात्र पाहून विधीयुक्त प्रारे जे अन्न, आहार, द्रव्यादि अति श्रध्देने दिले असते त्याला श्राध्द असे म्हणतात. तोच हा नारायणबली विधी होय. पित्रार्जित संपत्तीकरीता व कर्तव्य म्हणून त्यांचे वृध्दापकाळी त्यांची सेवा करणे हे जसे कर्तव्य आहे. तसेच मरणोत्तरही त्यांचा अर्यमादि पितृदेवांकरीता आणि जगतपालनकर्त्या विष्णू प्रित्यर्थ तसेच सत्संतती व चिर संपत्ती त्यांच्या लाभाने पूर्ण होणार्‍या गृहस्थ धर्माकरिता हे अनुष्ठान प्रथम वेदानेच निर्मित केले आहे. आपले वंशातील सर्व मृतांत्म्यांना प्रेत लोकांतून पितृलोक मिळावा हाच हा विधी करण्याचा उद्देश आहे. शास्त्रा सांगितलेला जो एकंदर श्राध्द विचार आहे त्यातील हाच भाग प्रामुख्याने आहे.

पुनाम नरकात त्रायते इति पुत्र: ॥

        दुसर्‍यांचे धन लुबाडणे होय किंवा वारसा हक्काने धन मिळणे, दुसर्‍याचे धन घेतले म्हणजे सर्व झाले असे नव्हे. जसे दुसर्‍यांचे धन घेतले आहे ती व्यक्ती जर हयात नसेल तसेच ती व्यक्ती निपुत्रीक असेल तर त्या व्यक्तीचे श्राध्द करणे हे आपले प्रथम कर्तव्य आहे. त्या व्यक्तीचा श्राध्द लोप होत असेल तर वरील कारणांपैकी दिलेल्या पीडा ही उत्पन्न हो‌ऊ शकतात.